چرا دولت باکو از بهبود روابط ایران و غرب نگران است؟
کد خبر: ۳۷۸۵۵۱
تاریخ انتشار: ۲۵ بهمن ۱۳۹۲ - ۲۰:۴۰ - 14 February 2014
یکی از موضوعات مهمی که پس از امضای توافقنامه هسته ای ژنو میان ایران و غرب در محافل مختلف مورد بحث قرار گرفت، تأثیر این توافقنامه بر بهبود روابط ایران و غرب و همچنین تأثیرات جانبی این موضوع بر دیگر کشورها بود. جمهوری آذربایجان یکی از کشورهایی است که به واسطه همسایگی با ایران و همچنین برقراری روابط ویژه با غرب، در این چارچوب قابل بررسی است .
به گزارش «تابناک»، سایت تحلیلی «اوراسیا نت» در مطلبی به بررسی روند بهبود روابط ایران و با غرب و احتمال بهبود روابط با آمریکا پرداخته و می نویسد این موضوع – در صورت وقوع – سبب تغییر در اولویت های راهبردی آمریکا در منطقه قفقاز جنوبی، به ویژه درباره جمهوری آذربایجان خواهد شد.
در این مطلب آمده است :
طی سال های اخیر، ایالات متحده به واسطه موقعیت راهبردی باکو به عنوان همسایه شمالی ایران – موقعیتی که از این دولت، اهرمی کلیدی در سیاست مهار ایران از سوی آمریکا ساخته – از طرح موضوع اصلاحات دموکراتیک در روابط با این دولت خودداری کرده است. اما اکنون که آمریکا به همراه دیگر اعضای گروه 1+5 در پی برقراری روابط عادی با ایران است، سکوت واشنگتن در قبال رفتارهای غیرقانونی دولت باکو توجیه خود را از دست می دهد .
در صورتی که تحولات مربوط به مذاکرات هسته ای ایران به همین منوال پیش برود، ممکن نظم منطقه ای در خاورمیانه و حوزه دریای خزر حالتی وارونه به خود بگیرد. عادی سازی روابط دیپلماتیک، یقیناً محاسبات کنونی مربوط به صادرات انرژی از منطقه را تغییر خواهد داد؛ از زمان وقوع انقلاب اسلامی ایران در سال 1979 و قطع روابط ایران و آمریکا، حذف ایران از طرح های امنیت منطقه ای و همچنین پروژه های مرتبط با انرژی، به یک ویژگی دائمی در سیاست آمریکا تبدیل شد .
بر این اساس، بسیاری از بازیگران منطقه، مخالفت با ایران و همسو شدن با آمریکا را در راستای منافع راهبردی خود ارزیابی کردند. جمهوری آذربایجان نیز یکی از همین بازیگران بود. از زمانی که این کشور در سال 1991 استقلال خود را به دست آورد ، خواستار حمایت غرب برای رسیدن به مهمترین هدف ملی خود شد: بازیابی کنترل بر قلمرو خود در قره باغ .
به منظور جلب رضایت هر چه بیشتر غرب، باکو با خرسندی تمام ایران را از کنسرسیوم بین المللی انرژی خود و همچنین طرح های خط لوله که با هدف انتقال گاز منطقه به بازارهای جهانی طراحی شده بود، کنار گذاشت. البته قوانین دولت آمریکا که شراکت کمپانی های آمریکایی با ایرانی را ممنوع می کرد نیز این امر را به یک ضرورت تبدیل می کرد .
افزون بر این، همکاری با ناتو و برقراری همکاری نزدیک امنیتی با رژیم اسرائیل، اهمیت راهبردی باکو را برای واشنگتن افزایش داد. شماری از تحلیلگران این گمانه را بیان کردند که در صورت تصمیم آمریکا یا رژیم اسرائیل برای حمله به ایران، جمهوری آذربایجان می تواند به عنوان پایگاهی بدین منظور مورد استفاده قرار گیرد .
در مقابل، دولت باکو انتظار داشت که غرب چشم خود را بر رویه های اقتدارگرایانه حکومتداری در این کشور – به ویژه محدود کردن آزادی مطبوعات و سرکوب مخالفان سیاسی – ببندد و به این خواسته خود نیز دست پیدا کرد .
اما توافقنامه مقدماتی ژنو، این ترتیبات را به چالش می کشد. اکنون نه تنها احتمال وقوع یک حمله نظامی در حال از میان رفتن است، بلکه همچنین ظهور گروه های افراط گرا در سوریه، عراق، لبنان و دیگر مناطق خاورمیانه، می تواند آمریکا و ایران را حتی در صورت عدم دستیابی به توافق هسته ای نهایی، به سوی نوعی همکاری – هرچند ضمنی – بکشاند .
هرچند شکل گیری یک همکاری تمام عیار راهبردی میان ایران و آمریکا همچنان دور از انتظار می باشد، اما اشتراک منافع آشکاری میان دو کشور در زمینه مبارزه با گروه های مشابه القاعده وجود دارد و دستکم در عراق، نوعی همکاری پشت پرده نیز میان تهران و واشنگتن در حال رخ داده است .
در این شرایط، اصرار بر خصوصیات ضدایرانی جمهوری آذربایجان به عنوان ابزاری در دست ایالات متحده – آنگونه که برخی کارشناسان نومحافظه کار آمریکایی بیان می کنند – برای منافع ملی آمریکا مخرب است. در گذشته، عده اندکی بودند که شکل دادن به یک اتحاد راهبردی میان آمریکا و آذربایجان به منظور مقابله با ایران را زیر سوال می بردند. اما با روی کار آمدن رئیس جمهوری میانه رو در ایران، اکنون دشوار است که از ایران به عنوان دشمنی دائمی برای آمریکا و تهدیدی برای منافع غرب یاد کنیم .
دولت باکو نیز به نوبه خود از بهبود روابط میان ایران و آمریکا ناخرسند خواهد شد. از سوی دیگر، آینده این کشور به عنوان یک تأمین کننده مهم انرژی نیز با ابهام مواجه شده است. کشف منابع گازی جدید در آمریکای شمالی و کاهش تقاضا برای گاز در اروپا، سودمندی منابع انرژی و پروژه های خط لوله جمهوری آذربایجان را مورد تهدید قرار می دهد .
در این شرایط، سربرآورن مجدد ایران به عنوان یک بازیگر جهانی انرژی، می تواند به شدت منابع درآمدی جمهوری آذربایجان را هدف قرار دهد؛ زیرا سرمایه گذاران، تهران را گزینه بسیار جذاب تری از باکو خواهند یافت.
اما هرچند دولت باکو از تحولات اخیر خرسند نیست، امکان چندانی هم برای مقابله با این روند ندارد. بر خلاف رژیم اسرائیل و عربستان سعودی، جمهوری آذربایجان هیچ اهرمی در اختیار ندارد تا با دلگرمی به آن، به طور آشکار و علنی به مخالفت با توافق هسته ای ژنو بپردازد. در این شرایط، برخی از دولتمردان این کشور ترجیح داده اند با در پیش گرفتن سکوت، منتظر بمانند تا رژیم اسرائیل اقدامی در راستای آسیب زدن به توافق هسته ای ایران انجام دهد.
به هر حال، در شرایطی که منطق ضدایرانی همکاری میان غرب و جمهوری آذربایجان در حال از میان رفتن است، دولت جمهوری آذربایجان نه بینش و نه اراده سیاسی لازم را برای بازتعریف اولویت های راهبردی خود به نمایش نگذاشته است. ناکامی در تطبیق دادن خود با شرایط، می تواند دیر یا زود اهمیت ژئوپلیتیکی جمهوری آذربایجان را از بین ببرد.
نظرات شما عزیزان:
|
منوی اصلی
تبادل لینک هوشمند 
آمار
وب سایت:
نویسنده: 
